Op welke manieren kun je allemaal ondernemen? Meestal begint het met een eenmanszaak en loopt het door naar een besloten vennootschap. Draait het goed? Dan kun je dat meten aan de gegenereerde winst. Maar het kan ook anders: bij een social enterprise draait het om maximale impact op de maatschappij. En hoe zit dat dan? In dit artikel een opgooi van de belangrijkste verschillen met een ‘normale’ onderneming. En natuurlijk de mooie kanten van een social enterprise of: sociale onderneming.
Zo’n sociale onderneming, wat is dat nu? Ze onderscheiden zich van traditionele bedrijven en non-profit organisaties. Traditionele bedrijven zijn gericht op het genereren van maximale toegevoegde waarde in de vorm van winst. Financiën gaan voorop. Bij non-profit organisaties gaat het om het realiseren van een maatschappelijke ontwikkeling of vernieuwing waarbij geld hooguit een middel is en geen criterium voor succes. Daarbij draait het dus alleen om impact. Bij sociale ondernemingen gaat impact voorop. Winst wordt slechts beperkt uitgekeerd of zelfs volledig geherinvesteerd.
Succesvol voorbeeld van een sociale onderneming
Een sociale onderneming wordt opgestart vanuit een maatschappelijk probleem. Een mooi voorbeeld daarvan is Lumeco. Zij bouwen bestaande verlichtingsarmaturen om naar ledverlichting. Want waarom zou je oude spullen weggooien en de afvalberg nog groter maken? Ledverlichting is vanzelfsprekend een stuk energiezuiniger dan traditionele verlichting. Lumeco zorgt ervoor dat bestaande armatuur wordt vervangen en gerepareerd, zodat hergebruik mogelijk is. Dit ombouwen doen ze in samenwerking met sociale werkvoorzieningen. Zo ontstaat er een win-win-win: minder energieverbruik, minder afval en goede werkgelegenheid. Zo is een sociale onderneming bedoeld.
Uitdagingen en oplossingen voor sociale ondernemingen
In Nederland is er geen speciale rechtsvorm voor een sociale onderneming. Vaak is het een besloten vennootschap. Social enterprise NL vindt overigens wel dat zo’n eigen rechtsvorm er moet komen. Gelukkig is er nu al de Code Sociale Ondernemingen. Deze bevat 5 belangrijke principes. Ze richten zich op de missie, het stakeholderbeleid, de financiën, de implementatie en de transparantie binnen de onderneming. Er zijn gelukkig wel plannen voor een aparte status: de BVm. Dat is een BV met een maatschappelijke doelstelling. Het is echter geen nieuwe rechtsvorm.
De rol van sociale ondernemingen in maatschappelijke vraagstukken
Bij maatschappelijke vraagstukken zijn vaak overheden, zorgorganisaties en vrijwilligersorganisaties betrokken. Die hebben allemaal hun eigen dynamiek. Zo zijn overheden bijvoorbeeld erg sterk in visievorming en een initiërende rol pakken. Vrijwilligersorganisaties zijn daarentegen goed in het doorpakken richting concrete acties. Hun vrijwilligers zijn namelijk intrinsiek gemotiveerd om direct een steentje bij te dragen aan de maatschappij. Sociale ondernemingen kunnen krachtig bijdragen omdat zij direct gericht zijn op het toevoegen van zoveel mogelijk waarde/impact bij taaie maatschappelijke problemen. Groeit hun onderneming, dan groeit direct hun maatschappelijke impact. En daar doen ze het voor.
Toekomstperspectief: trends en ontwikkelingen
Er zijn twee belangrijke trends te duiden rondom sociale ondernemingen. Allereerst zijn sociale ondernemers steeds meer gericht op innovatieve oplossingen voor maatschappelijke problemen. In het verleden waren deze ondernemingen voornamelijk te vinden als werkbedrijven. Dat blijft wel, maar er zijn steeds meer voorbeelden te vinden waarbij gebruik wordt gemaakt van disruptieve technologie en IT. Mooie voorbeelden zijn CodeGorilla en Spin AI Spectrum Intelligence. Daarnaast is er een toenemende erkenning van de rol die sociale ondernemingen gaan spelen in het oplossen van maatschappelijke problemen. Gemeenten worden aangemoedigd om samen te werken met sociale ondernemingen om effectievere oplossingen te ontwikkelen. Dit vraagt om praktische maatregelen die de samenwerking bevorderen; zonder sociale ondernemingen te isoleren of te beperken door te strikte definities. Krachtig ondernemen vraagt juist speelruimte!
In de praktijk: oprichten van een sociale onderneming
SchuldHulpMaatje Nederland heb ik geholpen om een nieuwe sociale onderneming op te richten: HulpVerbinders. Met behulp van innovatieve software en IT draagt deze onderneming bij aan het versterken van vrijwilligerswerk in Nederland. Gemeenten krijgen op basis van data zicht op waar vrijwilligershulp nodig is. Vrijwilligersorgansaties kunnen met de samenwerkingssoftware van HulpVerbinders beter lokaal samenwerken. En de burger? Die krijgt veel sneller de passende vrijwilligershulp die nodig is. Dat is nogeens krachtige maatschappelijke impact!
Sparren over een sociale onderneming?
Eens een keer sparren over sociale ondernemingen? Neem gerust contact met me op!
